De oorsprong van Vosbergen gaat waarschijnlijk terug tot voor 1507, ontstaan vanuit een berg of spieker. De naam "Vosbergen" vindt vermoedelijk zijn oorsprong bij de familie Die Voss uit Doornspijk, die in dit deel van de Veluwe de tienden bezat.
In de vroege zeventiende eeuw ondergaat de nabijgelegen molen, oorspronkelijk gelegen bij de spieker, een transformatie tot papiermolen. Om de molen van voldoende water te voorzien, wordt de grond ten westen ervan vergraven, waardoor het water uit de Heerderbeek zich verzamelt in het Wijertbos, dat zijn kenmerkende rabattenstructuur krijgt.
Omstreeks 1623 wordt het edelmanshuis opgetrokken, hoogstwaarschijnlijk op de locatie van of nabij de spieker. Het huis wordt daarna meerdere keren vergroot en verbeterd. Bij de bouw van het huis wordt waarschijnlijk ook de geometrische laanstructuur aangelegd. Het Wijertbos herbergt visvijvers, die voor de verse visvoorziening dienen, en krijgt ook een sierfunctie. De kades, visvijvers en rabatten in het bos creëren een uitnodigende omgeving, die lijkt op een labyrint of doolhof. Deze geometrische aanleg met zijn laanstructuur blijft tot op heden de vormgeving van Vosbergen bepalen.
In een latere fase wordt de aanleg verder verfraaid in vroege landschapsstijl, met de introductie van bijzondere boomsoorten, bergjes en een slingerbos. De strakke formele aanleg wordt op een bescheiden manier losser gemaakt, maar blijft binnen het geometrische stramien van de lanen.
Het is pas in 1864 dat de tuin- en parkaanleg een uitbreiding ondergaat, wanneer grote delen bouwland worden omgevormd tot parkbos met een slingerlaan. De beekloop en het molenterrein ondergaan een metamorfose door het afbranden en niet herbouwen van de beide papiermolens.
De economische crisis in de jaren 30 van de vorige eeuw, gevolgd door de Tweede Wereldoorlog, leidt tot een aanzienlijke inkrimping van het onderhoud aan de tuin- en parkaanleg. Sierelementen verdwijnen langzaam en de functie en kennis raken verloren.
Met de restauratie in de jaren 70 van de vorige eeuw wordt een aanzienlijk herstel van de aanleg gerealiseerd, en worden nieuwe elementen toegevoegd. Sinds 1987 geniet Vosbergen bescherming als een complex van historische buitenplaatsen.
In opdracht van: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
